ΝΣΚ 526/1984

Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 526/1984 (28-05-1984)

Αριθμός ερωτήματος: Το υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου 26803/6363/11-04-1984 έγγραφο του Υπουργείου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, Νομική Διεύθυνση, Διεύθυνση Γ4.

Περίληψη Ερωτήματος: -

Απάντηση Ερωτήματος: Σχετικά με το υπ' αριθμόν οίκοθεν 26803/6363/11-04-1984 έγγραφο ερώτημά σας η γνώμη μας είναι η ακόλουθη.

Ι. Από το άρθρο 4 παράγραφος 2 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 (Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του νομοθετικού διατάγματος 205/1974, κατά το οποίο ως πρόσωπο του οικοπέδου θεωρείται η πλευρά αυτού σε κοινόχρηστη έκταση, σε συνδυασμό προς το άρθρο 78 παράγραφοι 2 και 3 του ίδιου νομοθετικού διατάγματος, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 παράγραφος 48 του νομοθετικού διατάγματος 205/1974, κατά το οποίο για να επιτραπεί η δόμηση και σε άρτιο ακόμη οικόπεδο πρέπει τούτο να τακτοποιηθεί, ως τακτοποιηθέν δε θεωρείται το οικόπεδο στο οποίο, εκτός άλλων, το μήκος του προσώπου δεν είναι μικρότερο από το ορισθέν ελάχιστο όριο προσώπου κατά κανόνα ή κατά παρέκκλιση και προς τα άρθρα 43, 44 και 45 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος περί σχεδίων πόλεων κ.λ.π., κατά τα οποία το οικόπεδο θεωρείται μη οικοδομήσιμο αν μεταξύ άλλων, δεν έχει την κατάλληλη θέση (στερείται προσώπου στην οδό), η δε τακτοποίησή του είναι ανέφικτη, σαφώς προκύπτει, κατά παγία νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ότι για να είναι οικοδομήσιμο ένα οικόπεδο πρέπει να έχει πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο, όπως οδό ή πλατεία κ.λ.π. (ΣτΕ 27/1982, 1926/1979, 1454/1965, σχετικό 3273/1982). Εξάλλου από τον συνδυασμό των άρθρων 1, 30 και επόμενα του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος προς τις διατάξεις του νόμου 5269/1931 περί αδειών οικοδομής κ.λ.π. και το άρθρο 17 του Συντάγματος συνάγεται ότι ως οδός, στην οποία πρέπει να έχει κατά τα εκτεθέντα πρόσωπο το οικόπεδο για να είναι οικοδομήσιμο, νοείται όχι η απλώς προβλεπομένη από το σχέδιο πόλης, αλλά αυτή που έγινε πραγματικά κοινόχρηστη, είτε με την συντέλεση της επί των ρυμοτομούμενων ακινήτων επιβληθείσης αναγκαστικής απαλλοτριώσεως, που πραγματοποιείται με την καταβολή στον ιδιοκτήτη του ακινήτου (ή παρακατάθεση) της κατά νόμιμη διαδικασία καθορισθείσης αποζημιώσεως είτε με την παραίτηση αυτού από του δικαιώματος της αποζημιώσεως και την παραχώρηση του ακινήτου σε κοινή χρήση. Ωσαύτως σαν κοινόχρηστο καθίσταται και το ρυμοτομούμενο με το σχέδιο πόλης τμήμα του ακινήτου για το οποίο, κατά την οικεία πράξη αναλογισμού, ο ιδιοκτήτης υποχρεούται σε αυταποζημίωση (ΣτΕ 27/1982, 1926/1979, 2494/1980 κ.α.). Περαιτέρω από τις παραπάνω διατάξεις σε συνδυασμό προς το άρθρο 4 παράγραφος 2 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος κατά το οποίο δεν επιτρέπεται η ανοικοδόμηση σε οικόπεδο πριν διαμορφωθεί τεχνικώς το τμήμα της οδού που κείται μπροστά απ' αυτό, προκύπτει ότι για να θεωρηθεί ότι το οικόπεδο απέκτησε πρόσωπο στην οδό πρέπει να συντελεσθεί, κατά τα εκτεθέντα, η απαλλοτρίωση, καθ' όλο το από το σχέδιο πόλης προβλεπόμενο πλάτος της οδού μπροστά στο οικόπεδο και μάλιστα έστω και εάν μέρος του πλάτους αυτού έχει ήδη τεθεί σε κοινή χρήση, προσέτι δε και σε μήκος μέχρι του σημείου που υφίσταται χώρος τεθείς σε κοινή χρήση, ώστε να εξασφαλίζεται η προσπέλαση στο οικόπεδο αυτό (ΣτΕ 1926/1979). Αν οι λοιποί, πλην του ιδιοκτήτη του οικοπέδου αυτού, υπόχρεοι κατά την οικεία πράξη αναλογισμού σε αποζημίωση αδιαφορούν για την συντέλεση της απαλλοτρίωσης στην παραπάνω έκταση, η συντέλεση μπορεί να επισπευσθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 34 παράγραφος 3 σε συνδυασμό προς το άρθρου 75 παράγραφος 1 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, από το Δημόσιο ή τον οικείο δήμο ή κοινότητα ή κατόπιν εγκρίσεως του Υπουργού Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος από τον ιδιοκτήτη του οικοπέδου προκειμένου να λάβει αυτός οικοδομική άδεια (Χορομίδης Αναγκαστική Απαλλοτρίωσις παράγραφος 151, γνωμοδότηση 666/1970 Νομικού Συμβουλίου του Κράτους).

ΙΙ. Περαιτέρω στην παράγραφο 12 του άρθρου 4 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 (Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός) ορίζεται ότι οικόπεδο θεωρείται γωνιαίο όταν έχει δύο πρόσωπα επί οποιωνδήποτε κοινοχρήστων εκτάσεων, συναντώμενα σε γωνία ίση ή μικρότερη από 135°, ενώ στην παράγραφο 9 και 10 του άρθρου 24 του ίδιου νομοθετικού διατάγματος προβλέπεται λεπτομερώς ο τρόπος υπολογισμού του μεγίστου ύψους της πρόσοψης των κτιρίων στη διασταύρωση δύο οδών και ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι σε διασταύρωση δύο οδών, στις οποίες λόγω πλάτους και μόνο αυτών εφαρμόζονται διάφορα ύψη κτιρίων, το μέγιστο ύψος, που αντιστοιχεί στην πλατύτερη οδό, εφαρμόζεται και για κάθε γραμμή δόμησης της οδού του μικρότερου πλάτους, σε μήκος μέχρι 16 μέτρων από την αντίστοιχη γωνία ή του πέρατος της τυχόν απότμησης της οδού αυτής. Εξάλλου όπως γίνεται δεκτό με την παραπάνω γνωμοδότηση 666/1970 Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, σε περίπτωση που η υπάρχουσα εγκεκριμένη οδός διαπλατύνεται με τροποποίηση του σχεδίου πόλης για να δικαιωθεί ο κύριος του παρόδιου οικοπέδου των ευνοϊκότερων όρων δόμησης από την διαπλάτυνση της οδού, πρέπει η οδός αυτή να έχει διανοιγεί στο μεγαλύτερο πλάτος αυτής, ήτοι να έχει συντελεσθεί, κατά τα εκτεθέντα, η απαλλοτρίωση ως προς το πλάτος τούτο, γιατί διαφορετικά πρέπει να εφαρμοσθούν οι όροι δόμησης που ισχύουν για το παλαιό μικρότερο πλάτος της οδού.

ΙΙΙ. Από τα ανωτέρω εκτεθέντα συνάγεται κατά την κρίση μας ότι θεωρείται γωνιαίο το οικόπεδο που έχει δύο πρόσωπα σε συγκεκριμένους κοινόχρηστους χώρους, ήτοι οδούς κ.λ.π. συναντώμενα σε γωνία ίση ή μικρότερη των 135° και εάν η μία ή και οι δύο οδοί αυτοί διαπλατύνθηκαν με τροποποίηση του σχεδίου πόλης, χωρίς να έχει συντελεστές η απαλλοτρίωση ως προς το επί πλέον πλάτος αυτών, τούτο δε γιατί με την τροποποίηση του σχεδίου αυτού δεν καταργείται η προηγούμενη εγκεκριμένη οδός. Με την αντίθετη εκδοχή θα έπρεπε να δεχθούμε ότι και το μεσαίο οικόπεδο συνεπεία της διαπλάτυνσης της παλαιάς οδού και πριν από τη συντέλεση της οικείας απαλλοτρίωσης στερείται προσώπου σε εγκεκριμένη οδό, πράγμα που δεν ανταποκρίνεται κατά τη γνώμη μας στη νομοθετική βούληση. Ειδικότερα δεν είναι σύμφωνο με τις παραπάνω διατάξεις αλλά και παρίσταται ανεπιεικές για τον κύριο του γωνιακού οικοπέδου, να υποχρεωθεί αυτός, προκειμένου να λάβει οικοδομική άδεια ως επί γωνιαίου οικοπέδου να επισπεύσει την συντέλεση της απαλλοτρίωσης που κηρύχθηκε από το σχέδιο πόλης κατά το άρθρο 34 παράγραφος 3 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, καταβάλλοντας την αποζημίωση στους κυρίους των με τη διαπλάτυνση της οδού ρυμοτομούμενων ακινήτων, καθ' όλο το πρόσωπο του οικοπέδου του, έστω και εάν αυτή δεν τον βαρύνει κατά την οικεία πράξη αναλογισμού. Συνεπώς στην παραπάνω περίπτωση μέχρις ότου διανοιγεί η διαπλατυνθείσα οδός καθ' όλο το πλάτος της με συντέλεση της απαλλοτρίωσης, ο κύριος ενός τέτοιου οικοπέδου θα δικαιούται των όρων δόμησης που σχετίζονται με το παλαιό πλάτος της οδού. Τα ανωτέρω δεν είναι αντίθετα προς την στην αρχή της παρούσας εκτεθείσα νομολογία, κατά την οποία για να είναι οικοδομήσιμο ένα οικόπεδο πρέπει να έχει πρόσωπο σε εγκεκριμένο κοινόχρηστο χώρο, γιατί αυτή αναφέρεται στα οικόπεδα που στερούνται τέτοιου προσώπου, ενώ στην προκειμένη περίπτωση το οικόπεδο έχει πρόσωπο σε οδό, το πλάτος της οποίας μπορεί να επηρεάζει τους όρους δόμησης του οικοπέδου.

IV. Σύμφωνα με τα αμέσως ανωτέρω εκτεθέντα θα πρέπει, σχετικά με το τιθέμενο ερώτημα, να δεχτούμε, ότι κατά την εφαρμογή των παραγράφων 9 και 10 του άρθρου 24 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1973, εάν η μία από τις διασταυρούμενες εγκεκριμένες οδούς έχει διαπλατυνθεί με το σχέδιο πόλης, χωρίς να έχει συντελεστεί η απαλλοτρίωση που κηρύχτηκε με τη διαπλάτυνση αυτή, για τον υπολογισμό του μεγίστου ύψους στο οικόπεδο αυτό θα ληφθεί υπόψη το πλάτος της παλαιάς οδού, χωρίς να απαιτείται για την εφαρμογή των διατάξεων αυτών η συντέλεση της ανωτέρω απαλλοτρίωσης. Συνεπώς η παραπάνω διαπλάτυνση της οδού καθεαυτή και χωρίς την συντέλεση της απαλλοτρίωσης δεν στερεί από τον ιδιοκτήτη το ευεργέτημα που είχε, σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές του άρθρου 24 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού 1973, πριν από την ανωτέρω διαπλάτυνση, ως προς το ύψος της πρόσοψης στο οικόπεδό του.

V. Περαιτέρω στην παραπάνω περίπτωση του γωνιαίου οικοπέδου μέχρις ότου συντελεσθεί η απαλλοτρίωση και ως προς το επί πλέον πλάτος της διαπλατυνθείσης με το σχέδιο πόλης οδού, θα εφαρμοσθεί βεβαίως το άρθρο 4 παράγραφος 3 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, που επιβάλλει για την ανέγερση της οικοδομής την τεχνική διαμόρφωση του προ του οικοπέδου τμήματος της οδού αλλά μόνον ως προς το παλαιό πλάτος αυτής, διότι η Διοίκηση ενόψει των εκτεθέντων, δεν μπορεί να αρνηθεί την χορήγηση της οικοδομικής άδειας μέχρι να διαμορφωθεί η οδός αυτή ως προς όλο το πλάτος αυτής μετά την συντέλεση της απαλλοτρίωσης που κηρύχτηκε με την τροποποίηση του σχεδίου πόλης, η οποία μάλιστα απαλλοτρίωση μπορεί και να ανακληθεί, αν δεν συντελεσθεί μέσα στις προθεσμίες που ορίζουν το Σύνταγμα και η λοιπή νομοθεσία.

VI. Συνεπώς στα ερωτήματα που τέθηκαν με το έγγραφό σας προσήκει κατά την γνώμη μας η παραπάνω απάντηση εάν δε κρίνετε σκόπιμο λόγω της σοβαρότητας του θέματος, μπορείτε να ζητήσετε γι' αυτά την γνώμη της συνέλευσης των προϊσταμένων των νομικών διευθύνσεων (άρθρο 10 του προεδρικού διατάγματος [ΠΔ] 671/1982 Οργάνωση Νομικών Υπηρεσιών της Διοίκησης.

Αθήνα, 26-07-1984

Ο Νομικός Σύμβουλος της Διοίκησης