|
1. Γενικά - Ορισμοί
| • | Με τον όρο Οδόστρωμα ορίζεται το σύνολο των επάλληλων στρώσεων που τοποθετούνται για την κυκλοφορία πάνω από τη στρώση έδρασης (σκάφη). Στην περίπτωση ορύγματος ως στρώση έδρασης νοείται η διαμορφωμένη επιφάνεια του υπεδάφους, ενώ στην περίπτωση επιχώματος η διαμορφωμένη επιφάνεια της στέψης του επιχώματος. Το οδόστρωμα που αναφέρεται σε έργα οδοποιίας θεωρείται εύκαμπτο και περιλαμβάνει (εκ των κάτω προς τα άνω) εξυγιαντική στρώση και/ή στρώση στράγγισης, αντιπαγετική στρώση, υπόβαση, βάση και ασφαλτικά (ασφαλτική βάση και τάπητα κυκλοφορίας). Κατά τη γεωτεχνική μελέτη ερευνώνται και μελετώνται οι συνθήκες του υπεδάφους σκάφης και προσδιορίζονται οι αναγκαίες παράμετροι για την διαστασιολόγηση του οδοστρώματος. Ο καθορισμός του πάχους εξυγίανσης (εφόσον απαιτείται) γίνεται σε συνάρτηση με την φέρουσα ικανότητα του εδαφικού υλικού της σκάφης, η οποία συνήθως εκφράζεται σε συνάρτηση με τον Καλιφορνιακό Δείκτη ICBR. |
| • | Των αναφερομένων στην παρούσα παράγραφο 6 υπερισχύουν τα προβλεπόμενα σχετικά στις εκάστοτε ισχύουσες προδιαγραφές κατασκευής και μελέτης οδοστρωμάτων. |
2. Φέρουσα ικανότητα στρώσης έδρασης οδοστρώματος (ΦΙΣΕΟ)
Η Φέρουσα Ικανότητα της Στρώσης Έδρασης Οδοστρώματος εκφράζεται συναρτήσει του Καλιφορνιακού δείκτη (CBR) και καθορίζεται από την αντίστοιχη τιμή ICBR του χειρότερου συναντώμενου υλικού (μικρότερη τιμή CBR) σε βάθος έως 0,60 m από την επιφάνεια της στρώσης έδρασης.
Στην ειδική περίπτωση απαίτησης χρήσης στραγγιστικής στρώσης, αυτή δεν θα λαμβάνεται υπόψη για τον καθορισμό της φέρουσας ικανότητας έδρασης του οδοστρώματος. Επίσης, στην ειδική περίπτωση χρήσης αντιπαγετικής στρώσης ο τρόπος καθορισμού της Φέρουσας Ικανότητας της Στρώσης Έδρασης Οδοστρώματος θα γίνεται κανονικά δίχως να ληφθεί υπόψη η ύπαρξη αντιπαγετικής στρώσης.
Η δοκιμή CBR εκτελείται στο εργαστήριο σύμφωνα με την προδιαγραφή Ε105-86, μετά από υδρεμποτισμό τεσσάρων ημερών. Σε όλες τις περιπτώσεις ως τιμή CBR θα λαμβάνεται αυτή που αντιστοιχεί στο 90% της μέγιστης ξηρής πυκνότητας που καθορίζεται από την τροποποιημένη δοκιμή Proctor. Εξαίρεση αποτελεί μόνο η περίπτωση μη διαταραγμένου εδαφικού υλικού φυσικώς σιμεντωμένου, σε όρυγμα με χαμηλό υδροφόρο ορίζοντα (> 1 m από την επιφάνεια), οπότε μπορεί να λαμβάνεται το CBR που αντιστοιχεί στο 95% της μέγιστης ξηρής πυκνότητας που καθορίζεται από την τροποποιημένη δοκιμή Proctor.
Στην περίπτωση κατασκευής οδοστρώματος σε επίχωμα η Φέρουσα Ικανότητα της Στρώσης Έδρασης Οδοστρώματος αναφέρεται στα υλικά του δανειοθαλάμου που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή τη στέψης του επιχώματος, ο έλεγχος καταλληλότητας των οποίων θα γίνεται σύμφωνα με την ταξινόμηση των Πινάκων 4.4 και 4.5 του Κεφαλαίου 4.
Στην περίπτωση κατασκευής οδοστρώματος σε όρυγμα με ομοιόμορφο υλικό της αυτής κατηγορίας υλικού, για τον καθορισμό του CBR του υλικού ισχύουν τα προαναφερθέντα στοιχεία.
Στην περίπτωση κατασκευής οδοστρώματος σε γαιώδες όρυγμα όπου υπάρχει εναλλαγή κατηγοριών του εδαφικού προφίλ (μετά από γεωτεχνική έρευνα για τον καθορισμό της κατάταξης των υλικών), η οδός θα χωρίζεται σε τόσα αντίστοιχα τμήματα όσα οι διακεκριμένες εναλλαγές των υλικών. Για τον καθορισμό του CBR σε κάθε διακεκριμένο τμήμα ισχύουν τα προαναφερθέντα δεδομένα.
Στην ειδική περίπτωση κατασκευής οδοστρώματος πάνω σε βραχώδες όρυγμα όπου ο μελετητής, για την κατασκευή της στέψης του επιχώματος, επιλέγει καλής ποιότητας υλικό, το σχεδιαστικό CBR μπορεί να λαμβάνει τιμές μεταξύ 20% και 15% αναλόγως της ποιότητας του υλικού και της κατάστασης του βράχου.
Σε περίπτωση κατασκευής οδοστρώματος σε μικτή διατομή το σχεδιαστικό CBR καθορίζεται από το χειρότερο υλικό της διατομής.
Στην περίπτωση κατά την οποία η κατασκευή εναλλάσσεται από όρυγμα σε επίχωμα, θα προκύψουν ουσιαστικά τόσες διαφορετικές σχεδιαστικές τιμές CBR, και κατ' επέκταση αντίστοιχες διατομές οδοστρώματος, όσες οι διακεκριμένες κατηγορίες των εδαφικών υλικών. Δεδομένου ότι οι συχνές αλλαγές της διατομής του οδοστρώματος δεν ενδείκνυνται, συνιστάται όπως κατά την μελέτη ο μελετητής μειώσει τον αριθμό των αριθμό των διατομών, έτσι ώστε να μην υπάρχει συχνή αλλαγή της διατομής του οδοστρώματος. Συνιστάται όπως το μήκος αλλαγής των διατομών να μην είναι μικρότερο του 1 km, πλην των περιπτώσεων όπου τοπικά εμφανίζεται πολύ ασθενές υπέδαφος (CBR < 5), περίπτωση στην οποία απαιτείται εξυγίανση του υπεδάφους.
Στην περίπτωση που επιλεγεί μείωση των διατομών, το οδόστρωμα θα διαστασιολογηθεί με τη μικρότερη σχεδιαστική τιμή CBR που προκύπτει (πλην των τιμών CBR μικρότερων του 5%).
3. Καθορισμός εξυγιαντικής στρώσης
Εξυγιαντική στρώση είναι δυνατόν να απαιτηθεί σε δύο περιπτώσεις:
α) Σε περίπτωση κατασκευής οδοστρώματος σε εδαφικό όρυγμα όταν το CBR της εδαφικής εκσκαφθείσας σκάφης είναι μικρότερο του 5%.
β) Σε περίπτωση κατασκευής επιχώματος μικρού ύψους (επί εδάφους), το οποίο μετά και την αφαίρεση των φυτικών γαιών εξακολουθεί να έχει CBR μικρότερο του 5% (θεμέλιο επιχώματος).
Ειδικότερα για την περίπτωση εδαφικού ορύγματος, το πάχος της εξυγιαντικής στρώσης καθορίζεται ως εξής:
1. Για τιμή CBR < 3%, το πάχος της εξυγιαντικής στρώσης ορίζεται σε 0,6 m.
2. Για τιμή 3% ≤ CBR ≤ 5%, το πάχος της εξυγιαντικής στρώσης ορίζεται σε 0,30 m.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις με CBR<<3% μπορεί να απαιτηθεί ειδική μελέτη καθορισμού του πάχους εξυγιαντικής στρώσης.
Ειδικότερα για την περίπτωση έδρασης επιχώματος επί φυσικού εδάφους με CBR < 5%, το πάχος της στρώσης εξυγίανσης θα καθορίζεται με γεωλογικά - μακροσκοπικά κριτήρια (ύπαρξη οργανικών, έκταση ριζικού συστήματος σε βάθος, υπόγειος φρεάτιος ορίζοντας και διακύμανσή του).
Σε περιπτώσεις που απαιτείται εξυγιαντική στρώση και η φυσική υγρασία του εδάφους είναι σχετικά υψηλή και ειδικότερα όταν το CBR< 3%, μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη η τοποθέτηση γεωσυνθετικού υλικού στην εκτιθέμενη επιφάνεια του υπεδάφους, μετά την απομάκρυνση του αντίστοιχου πάχους. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία του γεωσυνθετικού υλικού θα καθορίζονται μετά από ειδική μελέτη.
Πλην της χρήσης κατάλληλου υλικού για εξυγιαντική στρώση, ως εναλλακτική λύση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αυτή της σταθεροποίησης του υλικού με υδράσβεστο, τσιμέντο, ιπτάμενη τέφρα ή συνδυασμό των παραπάνω ουσιών κατόπιν ειδικής μελέτης σύνθεσης. Βασική προϋπόθεση στην περίπτωση αυτή είναι ο έλεγχος της καταλληλότητας του υλικού προς σταθεροποίηση με βάση την κοκκομετρική του διαβάθμιση.
4. Υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας
Ο υπόγειος υδροφόρος ορίζων πρέπει να είναι χαμηλότερος τουλάχιστον 0,50 m από την επιφάνεια της στρώσης έδρασης του οδοστρώματος στην περιοχή ορυγμάτων. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να σχεδιάζονται όλα τα απαραίτητα μέτρα αντιμετώπισης όπως υπερύψωση του υψομέτρου της στρώσης έδρασης, τοποθέτηση φρεατίων και στραγγιστηρίων στα κατάλληλα βάθη με στόχο μόνιμο καταβιβασμό της στάθμης κ.α., μετά από κατάλληλη μελέτη.
Στην περίπτωση που η στάθμη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα βρίσκεται μόνιμα ή περιοδικά πάνω από τη στέψη της στάθμης των χωματουργικών, αυτή θα πρέπει να ταπεινωθεί με την μελέτη ειδικής στρώσης αποστράγγισης, ή να ανυψωθεί η στάθμη στέψης των χωματουργικών. Η στρώση αποστράγγισης της στάθμης χωματισμών πρέπει να είναι πιο διαπερατή από την υπερκείμενη στρώση της κατασκευής οδοστρώματος (π.χ. στρώση αντιπαγετικής προστασίας, ή στρώση υπόβασης με μηχανική σταθεροποίηση) και από την υποκείμενη στέψη της στάθμης των χωματουργικών.